Πυλώνας: 1. Πράσινη Μετάβαση
Άξονας: 1.4 Αειφόρος χρήση των πόρων, ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή και διατήρηση της βιοποικιλότητας
Δράση: 1.4.3 (16851) Δράσεις προστασίας της βιοποικιλότητας

Έργο: Αποκατάσταση αναβαθμίδων που σχετίζονται με την προστασία της βιοποικιλότητας

Περιγραφή:

Η κατασκευή της ξερολιθιάς και η δημιουργία αναβαθμίδων αποτελεί χαρακτηριστικό στοιχείο του μεσογειακού τοπίου, σχετίζεται με την παραδοσιακή οργάνωση του παραγωγικού χώρου των αγροτικών κοινοτήτων και τον ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό χαρακτήρα κάθε τόπου.

Η αναβαθμίδωση αποτέλεσε από την αρχαιότητα από τις σημαντικότερες ήπιες παρεμβάσεις του ανθρώπου στο μεσογειακό τοπίο. Στη χώρα μας η εποχή των αναβαθμίδων κράτησε ως τις αρχές του 20ού αιώνα και αποτέλεσαν για αιώνες απαράμιλλο εργαλείο διαχείρισης της γης και επίκουρο της ανθρώπινης επιβίωσης, παρέχοντας και διατηρώντας καλλιεργήσιμη τη γη, εμπλουτίζοντας το έδαφος με το νερό της βροχής, και βάθρο ανάβασης σε επικλινή εδάφη. Για τον λόγο αυτό εντάσσονται ως ξεχωριστή κατηγορία στον Ευρωπαϊκό Οδηγό αγροτικής κληρονομιάς CEMAT και έχουν άμεση σχέση με τις δεσμεύσεις που απορρέουν από την διεθνή Σύμβαση για το τοπίο, αποτελούν στοιχεία της αρχιτεκτονικής και της άυλης πολιτισμικής κληρονομιάς ενώ σχετίζονται άμεσα με την παραδοσιακή τέχνη χτισίματος της πέτρας.

Η χρήση της ξερολιθιάς (σκέτη πέτρα χωρίς συνδετικό κονίαμα) και η δημιουργία αναβαθμίδων στη διαχείριση των βοσκήσιμων και καλλιεργήσιμων γαιών αναδεικνύει τη γνώση των προηγούμενων γενεών στην αειφόρο ανάπτυξη. Έτσι, οι αναβαθμίδες συγκαταλέγονται στα στοιχεία της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς σε δυσμενή θέση, π.χ. γεφύρια, χάνια, μύλοι, εγκαταλελειμμένοι παραδοσιακοί οικισμοί, τα οποία οι αναβαθμίδες και οι πέτρινες κατασκευές  τις διαμορφώνουν και τις συγκρατούν.

Στο Αιγαίο, αναβαθμίδες και ξερολιθιές υποστηρίζουν τη βιοποικιλότητα αποτελώντας ενδιαιτήματα, καταφύγιο και χώρο φωλιάσματος για ξηρόφιλα είδη, φυτά, ασπόνδυλα, μικρά σπονδυλωτά ζώα και άλλους οργανισμούς, ενώ περιορίζουν τη διάβρωση και μειώνουν την επιφανειακή απορροή (αντιπλημμυρική δράση,εμπλουτισμός υδροφορέων). Παράλληλα, συμβάλλουν στην νησιωτική αυτάρκεια και ενισχύουν τη γεωργία μικρής κλίμακας, αυξάνοντας την αποδοτικότητα των φυσικών πόρων. Αποτελούν εμβληματικά στοιχεία του παραδοσιακού νησιωτικού τοπίου, ιδιαίτερης αισθητικής και πολιτιστικής αξίας, με επίδραση στη λειτουργικότητα του χώρου.

Το έργο περιλαμβάνει την αποκατάσταση κατεστραμμένων παλαιών αναβαθμίδων, με προτεραιότητα στις περιοχές όπου παρουσιάζονται προβλήματα διάβρωσης, και γεωργική εκμετάλλευση. Περιλαμβάνει τη βελτίωση υφιστάμενων αναβαθμίδων, με προσθήκη λειτουργικών στοιχείων που αυξάνουν την παραγωγική τους δυνατότητα και εμπλουτίζουν τις οικοσυστημικές τους υπηρεσίες. Μέσω του έργου προστατεύεται το αγροτικό τοπίο με τα στοιχεία υλικής και άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς που συνδέονται με τις αναβαθμίδες, η νησιωτική βιοποικιλότητας, μέσω της ενίσχυσης και της αποκατάστασης των αναβαθμίδων και της καλλιέργειάς τους με τοπικές ποικιλίες.

Συμπληρωματικά, στο πλαίσιο της υλοποίησης του έργου θα ενισχυθούν τοπικά οι προϋποθέσεις βιώσιμης καλλιέργειας όσων αναβαθμίδων μπορούν να καταστούν παραγωγικές, με βάση τις σύγχρονες κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες και απαιτήσεις, με παραγωγή κλιματικά προσαρμοσμένων προϊόντων, υψηλής προστιθέμενης αξίας που να μπορούν να ενταχθούν σε ένα υψηλής ποιότητας τοπικό τουριστικό προϊόν.

Τομέας ενδιαφέροντος: Φυσικό Περιβάλλον

Έναρξη έργου: 20/05/2023
Λήξη έργου: 31/12/2025

Γεωγραφική Περιοχή: Όλη η Ελλάδα

Φορέας Ευθύνης: ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ
Φορέας Υλοποίησης: ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΧΩΡΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ & ΑΣΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

Προϋπολογισμός Ταμείου: 9.700.000

Συνολικός Προϋπολογισμός: 12.028.000

Απόφαση ένταξης: Ένταξη του Έργου «SUB1b. Αποκατάσταση αναβαθμίδων που σχετίζονται με την προστασία της βιοποικιλότητας» (κωδικός ΟΠΣ ΤΑ 5203055) στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας