Πυλώνας: 4. Ιδιωτικές επενδύσεις και μετασχηματισμός της οικονομίας
Άξονας: 4.6 Εκσυγχρονισμός και βελτίωση της ανθεκτικότητας κύριων κλάδων οικονομίας της χώρας
Δράση: 4.6.9 (16293) Ο πολιτισμός ως κινητήριος μοχλός ανάπτυξης

Έργο: Στερέωση και αποκατάσταση του πύργου του Φονιά στη Σαμοθράκη

Περιγραφή:

Αντικείμενο του έργου είναι η στερέωση και αποκατάσταση του βυζαντινού Πύργου του Φονιά, που βρίσκεται στο βορειοανατολικό άκρο της νήσου Σαμοθράκης, εντός του αρχαιολογικού χώρου «Φονιάς», στις εκβολές του ομώνυμου ποταμού.

Σήμερα, ο βυζαντινός Πύργος σώζεται σε ερειπιώδη κατάσταση μετά την κατάρρευση του βορειοδυτικού και νοτιοδυτικού τμήματός του στις 26 Σεπτεμβρίου 2017, λόγω έντονης νεροποντής. Το τμήμα της ανωδομής που κατέρρευσε, ύψους περίπου 12 μέτρων και πάχους 2,20 μέτρων, κατέληξε σε απόσταση περίπου 10 μέτρων δυτικά του Πύργου, δημιουργώντας οκτώ ογκώδη επιμέρους τμήματα-θραύσματα. Το μνημείο δεν έχει δεχθεί καμία σωστική επέμβαση για την αντιμετώπιση των σοβαρών προβλημάτων του.

Τι περιλαμβάνει το έργο:

Υπ.1:

• Απομάκρυνση της βλάστησης και των βιολογικών επικαθίσεων από τις τοιχοποιίες.
• Συντήρηση των τοιχοποιιών από εξειδικευμένο συντηρητή.
• Αποκατάσταση των τοιχοποιιών με κατασκευή λιθοσυραφών, αρμολογημάτων και εφαρμογή ενεμάτων.
• Αντικατάσταση των ρηγματωμένων λίθων με νέους με όμοια φυσικοχημικά και μηχανικά χαρακτηριστικά.
• Ενίσχυση της θεμελίωσης με σύστημα κεφαλοδοκού οπλισμένου σκυροδέματος και πασσάλων.
• Σχεδιαστική και φωτογραφική τεκμηρίωση των καταπεσμένων μπλοκς τοιχοποιίας του μνημείου για περαιτέρω τεκμηρίωση του Πύργου.
• Αξιολόγηση και διαλογή των χρήσιμων λίθων, καθαρισμός αυτών από βιολογικές επικαθίσεις, μικροχλωρίδα και κονιάματα δόμησης για χρήση τους στην ανάκτηση των περιμετρικών τοιχοποιιών κατά δύο μέτρα.
• Τοποθέτηση ζεύγους ανοξείδωτων ελκυστήρων σε τρεις στάθμες.
• Κατασκευή σενάζ (στάθμη +14m) και σύνδεσή του με τις λιθοδομές μέσω κατακόρυφων ανοξείδωτων βλήτρων.
• Κατασκευή μεταλλικού διαφράγματος στη στάθμη +4,2m.
• Κατασκευή μεταλλικών εξωστών στις στάθμες +7,5m και +11m.
• Κατασκευή εσωτερικής και εξωτερικής κλίμακας.
• Κατασκευή μεταλλικών κιγκλιδωμάτων ασφαλείας ύψους 1,10μ. (εξώστες – μεταλλικές κλίμακες).
• Κατασκευή μεταλλικής θύρας.
• Ανακατασκευή των ανοιγμάτων και των εσοχών σύμφωνα με την τεκμηρίωση του φωτογραφικού αρχείου (εσοχών της α΄ και β΄ στάθμης, ανοίγματα τοξοθυρίδων β΄ στάθμης και του ανοίγματος της εισόδου).
• Συντήρηση και συμπλήρωση των πατημάτων της κλίμακας εντός της νοτιοανατολικής τοιχοποιίας (αποκατάσταση πρόσβασης στο πλατύσκαλο της α΄ στάθμης).
• Ανακατασκευή της γ΄ στάθμης στο βαθμό που δεν ξεπερνά τη διαθέσιμη τεκμηρίωση και σε ύψος ίσο με αυτό της β΄ στάθμης.
• Ανακατασκευή των αρχιτεκτονικών στοιχείων της γ΄ στάθμης στις εσωτερικές όψεις (ΝΔ, ΒΔ, ΝΑ) με τη διαμόρφωση δύο όμοιων τοξωτών εσοχών με τις σωζόμενες της β΄ στάθμης.
• Διάνοιξη της τοξοθυρίδας στην εξωτερική παρειά της τοιχοποιίας.
• Ανακατασκευή του 2ου σκέλους της κλίμακας (επίτευξη της πρόσβασης στη γ΄ στάθμη).
• Ανακατασκευή τμήματος της θολωτής οροφής που έχει καταρρεύσει.
• Ανακατασκευή του διαδρόμου στο πάχος της βορειοδυτικής τοιχοποιίας και αποκατάσταση του πλίνθινου φουρνικού.
• Κατασκευή συστήματος απορροής των ομβρίων περιμετρικά του Πύργου.
• Διαμόρφωση του περιβάλλοντα χώρου που περιλαμβάνει:
  1. Διευθέτηση της κοίτης και καθαρισμός της βλάστησης σε απόσταση 8-10 μέτρων περιμετρικά του μνημείου.
  2. Διαμόρφωση οριζόντιου επιπέδου για την ανάδειξη του μνημείου ως βασικού στοιχείου που προβάλλει στην τρίτη διάσταση.
  3. Τοποθέτηση μεταλλικού προστατευτικού κιγκλιδώματος ύψους 1,10μ. στα σημεία με διαφορά ύψους.

Υπ.2:

• Διερεύνηση, τεκμηρίωση και ερμηνεία της αρχικής μορφής, κυρίως του εσωτερικού του μνημείου, που αποκρύβεται με υψηλή επίχωση από προϊόντα καταρρεύσεων.
• Απόδοση της στάθμης με τη σταδιακή αφαίρεση και στόχο την απόδοση της στάθμης της ιστορικής του χρήσης.
• Ενδεχόμενος εντοπισμός για τη διαμόρφωση του ισογείου της κιστέρνας.
• Απόδοση περιμετρικά του μνημείου της αρχικής στάθμης του.
• Ταύτιση κατασκευής στον περιβάλλοντα χώρο του.
• Διενέργεια δοκιμαστικών τομών προ των προβλεπόμενων πασσαλοπήξεων τόσο πλησίον του μνημείου όσο και στο κατάντη του χειμάρρου του Φονιά.
• Τεκμηρίωση καταπεσμένων μπλοκς τοιχοποιίας.
• Τεκμηρίωση των εργασιών του κυρίως υποέργου και ενημερωτικό υλικό.

Υπ.3:

•  Δαπάνες μετακινήσεων επιβλεπόντων.

Στόχος του έργου είναι:

• Να παραδοθεί ο βυζαντινός Πύργος του Φονιά στερεωμένος, αποκατεστημένος και επισκέψιμος στο κοινό.
• Να διαμορφωθεί ένας χώρος που αναδεικνύει την ιστορική και αρχιτεκτονική αξία του Πύργου.
• Να γίνουν οι απαραίτητες επεμβάσεις για τη διασφάλιση της στατικής και αισθητικής ακεραιότητας του μνημείου.
• Να διασφαλιστεί η πρόσβαση και ασφάλεια των επισκεπτών μέσω της κατασκευής κλίμακων, εξωστών και κιγκλιδωμάτων.
• Να υλοποιηθούν δράσεις τεκμηρίωσης και δημοσιότητας που θα ενισχύσουν την κατανόηση και προβολή του μνημείου.

Τομέας ενδιαφέροντος: Πολιτισμός (Κλασικός)

Έναρξη έργου: 01/06/2022
Λήξη έργου: 25/08/2025

Γεωγραφική Περιοχή: Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης

Γεωγραφική Περιγραφή: Σαμοθράκη

Φορέας Ευθύνης: ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
Φορέας Υλοποίησης: ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΑΣΤΗΛΩΣΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ & ΜΕΤΑΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΜΝΗΜΕΙΩΝ

Προϋπολογισμός Ταμείου: 1.230.271 €

Συνολικός Προϋπολογισμός: 1.507.890 €

Απόφαση ένταξης: Απόφαση Ένταξης του Έργου με τίτλο «Στερέωση και αποκατάσταση του πύργου του Φονιά στη Σαμοθράκη» (κωδικός ΟΠΣ ΤΑ 5161106) στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.